نسبت P/E در بورس

نسبت P/E در بورس چیست؟ تعریف، نحوه محاسبه و کاربردها

نسبت P/E یا نسبت قیمت به سود هر سهم (Earnings Per Share) یکی از پرکاربردترین مفاهیم در تحلیل بنیادی بورس است. این نسبت، بیان می‌کند که سرمایه‌گذار برای کسب یک ریال سود شرکت، حاضر است چه مقدار پرداخت کند. به عبارت دیگر، نشان می‌دهد که چند سال زمان لازم است تا سرمایه‌گذار از طریق سودآوری شرکت، اصل سرمایه خود را بازگرداند.

تعریف نسبت P/E در بورس

نسبت P/E از تقسیم قیمت روز سهم (Price) به سود هر سهم (EPS) به دست می‌آید. EPS مخفف Earning Per Share به معنای «سود به ازای هر سهم» است و از صورت سود و زیان شرکت‌ها استخراج می‌شود.

فرمول نسبت P/E به شکل زیر است:

P/E = Price / EPS

برای مثال اگر فردی در بانکی سرمایه‌گذاری کند که ۲۰٪ سود سالانه پرداخت می‌کند و او ۱۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری کرده باشد، در طول یک سال ۲ میلیون تومان سود می‌برد. در این حالت، پس از ۵ سال به اندازه سرمایه اولیه‌اش سود کرده است. بنابراین، نسبت P/E معادل ۵ خواهد بود.

نحوه محاسبه EPS

برای محاسبه EPS، باید سود خالص شرکت را بر تعداد سهام آن تقسیم کرد:

                                                                                  تعداد سهام شرکت/ سود خالص شرکت = EPS

تعداد سهام شرکت از تقسیم سرمایه ثبت‌شده شرکت بر ارزش اسمی هر سهم (معمولاً ۱۰۰۰ ریال) به دست می‌آید. شرکت‌ها طبق مقررات، صورت‌های مالی خود را در سامانه کدال منتشر می‌کنند و سود خالص در صورت سود و زیان آن‌ها قابل مشاهده است.

کاربرد نسبت P/E در بورس

از نسبت P/E برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها استفاده می‌شود. اگر این نسبت برای سهمی پایین‌تر از میانگین صنعت باشد، ممکن است نشان‌دهنده آن باشد که آن سهم کمتر از ارزش ذاتی خود قیمت‌گذاری شده است. البته نمی‌توان تنها با این نسبت، درباره ارزش واقعی شرکت قضاوت کرد، چرا که عواملی مانند اندازه شرکت، وضعیت صنعت، حاشیه سود و... نیز مؤثر هستند.

انواع نسبت P/E

نسبت P/E را می‌توان از دو منظر محاسبه کرد:

۱. نسبت P/E گذشته‌نگر (TTM)

این نوع نسبت با سود تحقق‌یافته شرکت در چهار فصل گذشته محاسبه می‌شود و به آن TTM (Trailing Twelve Months) گفته می‌شود.

سود خالص 12 ماه گذشته/ قیمت روز سهم = P/E TTM

گذشته‌نگر از جمع سود خالص شرکت در چهار فصل گذشته به دست می‌آید. این اطلاعات معمولاً در صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای شرکت‌ها در سامانه کدال گزارش می‌شود.

۲. نسبت P/E آینده‌نگر (Forward)

نسبت P/E آینده‌نگر یا تحلیلی با توجه به پیش‌بینی سودآوری آینده شرکت محاسبه می‌شود. این سود ممکن است از گزارش تفسیری مدیریت یا تحلیل‌های کارشناسی به دست آید.

سود خالص 12 ماه پیش‌بینی شده / قیمت روز سهم =P/E Forward

از آن‌جایی که سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود در آینده هستند، بسیاری از آن‌ها به نسبت P/E فوروارد توجه بیشتری دارند. البته باید در نظر داشت که این پیش‌بینی‌ها ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند نرخ ارز، قیمت‌های جهانی یا وضعیت اقتصادی دستخوش تغییر شود.

سایت فیبو در بخش بورس قسمت رتبه بندی داده های مربوط به p/e و EPS را برای تحلیل کاربران بورسی در اختیار آنان قرار داده است

مقایسه P/E گذشته‌نگر و آینده‌نگر

برخی سرمایه‌گذاران به نسبت P/E گذشته‌نگر استناد می‌کنند زیرا بر اساس داده‌های واقعی و تحقق‌یافته است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران بلندمدت بیشتر به P/E آینده‌نگر توجه دارند چون تصمیمات آن‌ها بر پایه پیش‌بینی سودآوری آتی شرکت شکل می‌گیرد.

نسبت P/E گروه در بورس

تحلیلگران برای مقایسه ارزندگی سهام شرکت‌ها، معمولاً آن‌ها را با میانگین P/E گروه صنعتی‌شان مقایسه می‌کنند. نسبت P/E هر گروه در سایت دانا فیبو در بخش رتبه بندی بازار گزارش می‌شود.

این عدد، میانگینی از P/E شرکت‌های فعال در یک صنعت خاص است. مقایسه باید بین شرکت‌های هم‌گروه با شرایط نسبتاً مشابه از نظر اندازه، تکنولوژی، نوع محصول و مدل کسب‌وکار انجام شود.

مقایسه P/E سهم با P/E گروه

اگر نسبت P/E یک شرکت از میانگین گروه خود پایین‌تر باشد، ممکن است نشانه‌ای از ارزشمندی بیشتر آن سهم باشد. در مقابل، اگر نسبت P/E آن بالاتر از گروه باشد، ممکن است سهم گران‌تر از ارزش واقعی معامله شود.

شرکت‌های رشدی و ارزشی

بر اساس نوع عملکرد شرکت‌ها، آن‌ها به دو دسته «ارزشی» و «رشدی» تقسیم می‌شوند:

    شرکت‌های ارزشی: شرکت‌های بالغ و باثبات با رشد محدود. نسبت P/E این شرکت‌ها معمولاً پایین است.
    شرکت‌های رشدی: شرکت‌هایی که در مراحل رشد هستند و انتظار سودآوری بیشتر در آینده برای آن‌ها وجود دارد. این شرکت‌ها معمولاً P/E بالایی دارند. صنایع فناوری اطلاعات و دارویی اغلب در این دسته قرار می‌گیرند.

در شرکت‌های رشدی، ممکن است سود فعلی پایین باشد اما قیمت سهم به دلیل انتظار رشد آینده بالاست. در نتیجه نسبت P/E افزایش می‌یابد.

ارزش‌گذاری به روش P/E چه محدودیت‌هایی دارد؟

در روش مقایسه‌ای، باید دقت داشت شرکت‌هایی با تکنولوژی بالاتر یا برند قوی‌تر ممکن است به‌طور طبیعی P/E بالاتری نسبت به متوسط صنعت داشته باشند. در نتیجه مقایسه باید دقیق و با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص هر شرکت انجام شود.

همچنین، پایین بودن مستمر P/E در شرکت‌های ارزشی می‌تواند نشان‌دهنده چشم‌انداز ضعیف در سودآوری آتی باشد و دلیلی برای پایین بودن قیمت سهم توسط بازار تلقی شود.

نسبت P/E کل بازار بورس

در ارزیابی کلی بازار نیز از نسبت P/E استفاده می‌شود. برای مثال، در خرداد ۱۴۰۳، با کاهش قیمت‌ها در بازار، نسبت P/E گذشته‌نگر معادل ۷.۲۸ و نسبت P/E آینده‌نگر ۵.۸۹ گزارش شده است. این واگرایی می‌تواند نشان‌دهنده انتظارات مثبت تحلیلگران از سودآوری آینده شرکت‌ها و رشد احتمالی قیمت سهام باشد.